Πόνος στα ούλα: αιτίες, ανακούφιση & θεραπεία

Ο πόνος στα ούλα δεν είναι «μια ενόχληση που θα περάσει». Μπορεί να ξεκινά ως ήπιος ερεθισμός, αλλά συχνά κρύβει ουλίτιδα ή αρχόμενη περιοδοντίτιδα και μερικές φορές απόστημα ή ερεθισμό από ορθοδοντικές συσκευές/οδοντοστοιχίες, ορμονικές μεταβολές, φάρμακα ή έντονο βούρτσισμα. Αν αγνοηθεί, η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει το φατνιακό οστό και τη στήριξη των δοντιών, επηρεάζοντας τη μάσηση, τον ύπνο και την γενική υγεία.

Στον οδηγό που ακολουθεί θα δείτε τι προκαλεί τον πόνο, τι μπορείτε να κάνετε τώρα με ασφάλεια, πότε χρειάζεται επείγουσα εξέταση και πώς αντιμετωπίζουμε κάθε αιτία για να προστατεύσετε τα ούλα και τα δόντια σας. Αν ο πόνος είναι έντονος, υπάρχει πρήξιμο/αιμορραγία, πυρετός ή εντοπισμένος πόνος «στο ούλο πάνω από δόντι», ζητήστε άμεση εκτίμηση από τον οδοντίατρο.

Οι παρακάτω πληροφορίες είναι γενικές και δεν αντικαθιστούν την κλινική εξέταση.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΟΝΟΣ ΣΤΑ ΟΥΛΑ & ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΓΝΟΕΙΤΑΙ

Ο πόνος στα ούλα είναι ένα σύμπτωμα που εμφανίζεται όταν οι ιστοί γύρω από τα δόντια ερεθίζονται, φλεγμαίνουν ή τραυματίζονται. Μπορεί να εκδηλωθεί ως ευαισθησία, κάψιμο, πίεση ή έντονος πόνος και συχνά συνοδεύεται από ερυθρότητα, πρήξιμο ή αιμορραγία.

Εμφανίζεται ως:

• Ουλίτιδα: φλεγμονή λόγω μικροβιακής πλάκας.
• Περιοδοντίτιδα: πιο προχωρημένο στάδιο της ουλίτιδας, που βλάπτει το οστό.
• Τραυματισμός:από σκληρή τροφή, οδοντόβουρτσα ή κακή τοποθέτηση προσθετικών και ορθοδοντικών μηχανισμών.
• Απόστημα: μόλυνση με πύον που προκαλεί έντονο πόνο και πρήξιμο.
• Άλλες αιτίες: ορμονικές αλλαγές, κάπνισμα, έλλειψη βιταμινών, ακόμη και ορισμένα φάρμακα.

Γιατί δεν πρέπει να αγνοείται;

Μπορεί να αποτελεί το πρώτο σημάδι ουλίτιδας, που αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα και απώλεια των δοντιών.

Ο πόνος μπορεί να κρύβει λοίμωξη, που αν παραμεληθεί, μπορεί να επηρεάσει και άλλες περιοχές του σώματος.

Συχνά ο οργανισμός «προειδοποιεί» μέσω των ούλων ότι υπάρχει υποκείμενο πρόβλημα υγείας.

Συμπέρασμα: Ο πόνος στα ούλα δεν είναι φυσιολογικός και δεν πρέπει να αγνοείται. Η έγκαιρη επίσκεψη στον οδοντίατρο βοηθά στην ανίχνευση και αντιμετώπιση της αιτίας, προλαμβάνοντας πιο σοβαρές επιπλοκές

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΥΧΝΑ ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ

Ο πόνος στα ούλα μπορεί να συνοδεύεται από αρκετά άλλα συμπτώματα, τα οποία βοηθούν στη διάγνωση της αιτίας. Συχνά συνυπάρχουν:

• Ερυθρότητα και οίδημα (πρήξιμο) στα ούλα.
• Αιμορραγία κατά το βούρτσισμα ή το μάσημα.
• Ευαισθησία στα δόντια ή στα ούλα.
• Κακοσμία στόματος (δυσοσμία).
• Υφίζηση των ούλων (φαίνονται πιο μακριά δόντια).
• Κινητικότητα δοντιών ή αίσθηση ότι «κουνιούνται».
• Δυσκολία στη μάσηση.
• Ευαισθησία στη θερμοκρασία (ζεστό ή κρύο).
• Εξόγκωμα ή συρίγγιο στο ούλο (σε περίπτωση αποστήματος).

ΚΥΡΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΝΟΥ ΣΤΑ ΟΥΛΑ

Ο πόνος στα ούλα μπορεί να προκληθεί από διάφορες καταστάσεις, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη φύση των συμπτωμάτων. 

Οι κύριες αιτίες είναι:

• Ουλίτιδα: Φλεγμονή των ούλων λόγω συσσώρευσης πλάκας και μικροβίων.
  Συμπτώματα: ερυθρότητα, πρήξιμο, αιμορραγία κατά το βούρτσισμα, ήπιος πόνος.
• Περιοδοντίτιδα: Προχωρημένη φλεγμονή που επηρεάζει όχι μόνο τα ούλα αλλά και το οστό γύρω από τα δόντια.
  Συμπτώματα: υφίζηση στα ούλα, κινητικότητα των δοντιών, έντονος πόνος σε προχωρημένα στάδια.
• Απόστημα ή λοιμώξεις: Συγκέντρωση πύου λόγω βακτηριακής μόλυνσης, συχνά σε ρίζα δοντιού ή στο ούλο.
  Συμπτώματα: έντονος, παλλόμενος πόνος, πρήξιμο, ευαισθησία, πυρετός σε σοβαρές περιπτώσεις.
• Τραυματισμός ή ερεθισμός: Από σκληρό βούρτσισμα, οδοντιατρικές εργασίες, ακατάλληλες  οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν σωστά ή από σπασμένα δόντια.
  Συμπτώματα: τοπικός πόνος, μικρές πληγές ή ερεθισμένα σημεία.
• Οδοντικά προβλήματα που επηρεάζουν τα ούλα: Τερηδόνα, σπασμένα δόντια ή  σφραγίσματα που είναι «ψηλά».
  Συμπτώματα: τοπικός πόνος που αντανακλά στα ούλα.
• Ορμονικές ή συστηματικές αιτίες: Κύηση, εμμηνόπαυση, διαβήτης ή άλλες παθήσεις που αυξάνουν την ευαισθησία ή την φλεγμονή των ούλων.
  Συμπτώματα: ήπιος πόνος ή πρήξιμο χωρίς φανερή μόλυνση.

ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΥΤΟ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΤΩΡΑ)

Συμπτώματα  

1. Ελαφριά ερυθρότητα, ήπιος πόνος, μικρή αιμορραγία

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ

– Βούρτσισμα με μαλακή οδοντόβουρτσα

– Οδοντικό νήμα καθημερινά

– Στοματικά διαλύματα  

Πότε να επισκεφθείτε οδοντίατρο άμεσα

– Αν τα συμπτώματα διαρκούν >2 εβδομάδες ή χειροτερεύουν

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

2. Υφίζηση στα ούλα, κινητικότητα δοντιών, έντονος πόνος

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ

– Συνέχιση σχολαστικής στοματικής υγιεινής

– Αποφυγή μάσησης σκληρών τροφών

Άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρο 

– πιθανή περιοδοντίτιδα

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

3. Πρήξιμο με έντονο, παλλόμενο πόνο, πιθανή φλεγμονή ή πύον

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ

– Μη χρησιμοποιείτε δύναμη στο βούρτσισμα

– Ήπιο στοματικό διάλυμα

 Άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρο

 – πιθανό απόστημα

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

4. Τοπικός πόνος, πληγές ή τραυματισμοί

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ

– Ήπιο στοματικό διάλυμα, αποφυγή τραυματισμού με την οδοντόβουρτσα ή με τις σκληρές τροφές

Άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρο

Αν δεν επουλωθεί σε 5-7 ημέρες ή υπάρχει έντονος πόνος

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

5. Ευαισθησία στα δόντια ή ήπιος πόνος χωρίς εμφανή αιτία

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ 

– Παρακολούθηση στοματικής υγιεινής

– Μπορεί να βοηθήσει φθοριούχο τζελ

Άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρο

Αν χειροτερεύει ή συνοδεύεται από πρήξιμο/αιμορραγία

ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΙΓΟΝ

Ο πόνος στα ούλα θεωρείται επείγον όταν συνυπάρχουν συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν σοβαρή μόλυνση ή επιπλοκές. 

Τα βασικά σημάδια είναι:

• Έντονος, παλλόμενος πόνος που δεν υποχωρεί με ήπια αναλγητικά.
• Πρήξιμο στα ούλα ή στο πρόσωπο που εμφανίζεται ξαφνικά ή μεγαλώνει γρήγορα.
• Πύον ή συρίγγιο στα ούλα, ένδειξη αποστήματος.
• Κινητικότητα των δοντιών ή αίσθηση ότι «κουνιούνται».
• Δυσκολία στη μάσηση ή στο άνοιγμα του στόματος.
• Πυρετός ή γενική αδιαθεσία μαζί με πόνο στα ούλα.
• Συνεχής αιμορραγία που δεν σταματά με πίεση ή στοματικό διάλυμα.

Σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω, η άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι απαραίτητη, καθώς η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί γρήγορα και να προκαλέσει επιπλοκές.

ΑΣΦΑΛΗΣ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ (ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΑ)

Αν ο πόνος στα ούλα είναι ήπιος ή προσωρινός, υπάρχουν τρόποι να ανακουφιστείτε στο σπίτι ασφαλώς για λίγες ώρες ή μέρες, μέχρι να δείτε τον οδοντίατρο αν χρειαστεί:

1. Καλή στοματική υγιεινή

• Βουρτσίζετε με μαλακή οδοντόβουρτσα ή οδοντόβουρτσα με στρογγυλεμένες τρίχες, χωρίς να βάζετε πολύ δύναμη.
• Χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα ή μεσοδόντια βουρτσάκια καθημερινά.
• Αποφεύγετε σκληρή πίεση που τραυματίζει τα ούλα.

2. Ήπια αντισηπτικά στοματικά διαλύματα

• Στοματικά διαλύματα με χλωρεξιδίνη ή αλάτι (ζεστό αλατόνερο).
• Κάνετε γαργάρες 2-3 φορές την ημέρα για να μειώσετε φλεγμονή και μικρόβια.

3. Ήπια αναλγητικά (βραχυπρόθεσμα)

• Ιβουπροφαίνη ή παρακεταμόλη, σύμφωνα με τις οδηγίες δοσολογίας του φαρμακείου, εφόσον δεν έχετε αλλεργίες στα αναφερόμενα αναλγητικά.
• Αποφεύγετε την υπερβολική χρήση – μόνο για προσωρινή ανακούφιση.

4. Αποφυγή ερεθιστικών τροφών

• Όξινα, πολύ ζεστά ή πολύ κρύα τρόφιμα και ποτά.
• Σκληρές τροφές που μπορεί να τραυματίσουν τα ούλα.

5. Τοπική ανακούφιση

• Κρύες κομπρέσες εξωτερικά στο μάγουλο για πρήξιμο.

Προσοχή: μην τοποθετείτε καυτά ή αιχμηρά αντικείμενα απευθείας στα ούλα.

Αυτά είναι βραχυπρόθεσμα μέτρα. Αν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν μέσα σε 2-3 μέρες ή εμφανιστεί πρήξιμο, πύον ή έντονος πόνος, χρειάζεται άμεσα οδοντιατρική εξέταση.

«ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ»: ΤΙ ΒΟΗΘΑ ΚΑΙ ΤΙ ΟΧΙ

Τι βοηθά (ασφαλή φυσικά μέτρα)

• Γαργάρες με αλατόνερο

½ κουταλάκι αλάτι σε ένα ποτήρι χλιαρό νερό, μειώνει φλεγμονή, μικρόβια και οίδημα.

• Στοματικά διαλύματα με ήπιο αντισηπτικό

Π.χ. χλωρεξιδίνη σε ήπιες δόσεις, μόνο προσωρινά, 1-2 φορές την ημέρα.

• Κρύες κομπρέσες στο μάγουλο

Ανακουφίζουν τοπικά από πρήξιμο και πόνο.

• Ήπιο μασάζ των ούλων με μαλακή οδοντόβουρτσα

Προωθεί την κυκλοφορία και μειώνει τη φλεγμονή.

• Καλή στοματική υγιεινή

Μαλακή οδοντόβουρτσα, οδοντικό νήμα, καθαριότητα χωρίς τραυματισμό.

• Αποφυγή ερεθιστικών τροφών και ποτών

Όξινα, πολύ ζεστά ή πολύ κρύα τρόφιμα.

Σκληρές ή τραχιές τροφές που τραυματίζουν τα ούλα.

Τι να αποφεύγετε

• Σκληρό βούρτσισμα ή σκληρές οδοντόβουρτσες-Μπορεί να χειροτερέψει την ερυθρότητα και την υποχώρηση ούλων.
• Καυτά ή πικάντικα στοματικά διαλύματα / τροφές-Μπορούν να ερεθίσουν περαιτέρω τα ούλα.
• Τοπική εφαρμογή αιθέριων ελαίων ή σπιτικών “σκληρών” μεθόδων

Π.χ. μαγειρική σόδα απευθείας στα ούλα ή αιθέρια έλαια σε υψηλές συγκεντρώσεις – μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα ή ερεθισμό.

• Ανάμειξη πολλών σπιτικών μεθόδων χωρίς καθοδήγηση. Π.χ. ξύδι ή λεμόνι απευθείας – η μακροχρόνια χρήση διαβρώνει το σμάλτο (αδαμαντίνη των δοντιών) και τα ούλα.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ – ΤΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΤΕ

Αν επισκεφθείτε τον οδοντίατρο με πόνο στα ούλα, η διάγνωση θα περιλαμβάνει συνήθως τα εξής βήματα:

1. Ιστορικό ασθενούς

Ερωτήσεις για:

• Πότε άρχισε ο πόνος.
• Ένταση, διάρκεια και πού εντοπίζεται.
• Με τι πυροδοτείται (κρύο, ζεστό) ο πόνος
• Συνοδά συμπτώματα (πρήξιμο, αιμορραγία, πύον, κινητικότητα δοντιών).
• Συνήθειες στοματικής υγιεινής και προηγούμενα προβλήματα.
• Φάρμακα ή συστηματικά νοσήματα (π.χ. διαβήτης, ορμονικές αλλαγές).

2. Κλινική εξέταση

Οδοντίατρος εξετάζει:

• Ούλα: χρώμα, πρήξιμο, αιμορραγία, υφιζήσεις.
• Δόντια: κινητικότητα, τερηδόνα, σπασμένα δόντια.
• Στοματική κοιλότητα: πύον, φλεγμονές ή πληγές.

3. Ακτινογραφικός έλεγχος (αν χρειαστεί)

Πανοραμική ή ενδοστοματική ακτινογραφία για:

• Περιοδοντική απώλεια οστού.
• Απόστημα ή λοίμωξη στη ρίζα δοντιού.
• Σπασμένα δόντια ή κρυφές τερηδόνες.

4. Επιπλέον διαγνωστικές δοκιμές (σε ειδικές περιπτώσεις)

• Δοκιμές ευαισθησίας δοντιών, δοκιμές ζωτικότητας νεύρου δοντιών.
• Δείκτες φλεγμονής σε σοβαρές ή επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις.

5. Διάγνωση / Σχέδιο Θεραπείας

Ο οδοντίατρος θα προτείνει:

• Θεραπεία καθαρισμού και ουλίτιδας.
• Περιοδοντική θεραπεία για προχωρημένη περιοδοντίτιδα.
• Αντιβιοτικά ή αποσυμφόρηση για απόστημα.
• Διορθώσεις δοντιών ή σφραγισμάτων αν χρειάζεται.
• Παράλληλα θα δώσει οδηγίες στο σπίτι για ανακούφιση και πρόληψη υποτροπών.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΑ ΑΙΤΙΑ

Παρακάτω θα βρείτε έναν πρακτικό οδηγό θεραπείας του πόνου στα ούλα ανά αιτία, με τα πιο συνήθη προβλήματα:

Αιτία  

Ουλίτιδα

Θεραπεία

– Σχολαστική στοματική υγιεινή (μαλακή οδοντόβουρτσα, νήμα, στοματικό διάλυμα

– Επαγγελματικός καθαρισμός από τον οδοντίατρο.

Σχόλια

-Αν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, είναι πλήρως αναστρέψιμη

Αιτία

Περιοδοντίτιδα

Θεραπεία

– Βαθύς καθαρισμός ριζών (scaling & root planing)

– Τοπικά αντισηπτικά

– Σε προχωρημένα στάδια: χειρουργική περιοδοντική θεραπεία.

Σχόλια

Απαιτεί τακτική παρακολούθηση για πρόληψη επιδείνωσης

Αιτία

Απόστημα / λοιμώξεις

Θεραπεία

– Αποστράγγιση πύου από οδοντίατρο

– Αντιβιοτική αγωγή αν χρειάζεται

– Αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά για πόνο.

– Σχόλια

Επείγον περιστατικό – μην προσπαθήσετε να το “σπάσετε” το πύον μόνοι σας

Αιτία

Τραυματισμός ή ερεθισμός

Θεραπεία

– Ήπιο στοματικό διάλυμα ή αλατόνερο

– Αποφυγή ερεθιστικών τροφών

– Σε σοβαρά τραύματα: οδοντιατρική φροντίδα

Σχόλια

Συχνά υποχωρεί σε λίγες ημέρες, αλλά παρακολούθηση για μόλυνση

Αιτία

Τερηδόνα / σπασμένα δόντια 

Θεραπεία

– Σφράγισμα ή αποκατάσταση δοντιού

– Αν η μόλυνση έφτασε στη ρίζα: ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση).

Σχόλια

Ο πόνος στα ούλα μπορεί να είναι δευτερογενής, δεν φεύγει αν δεν θεραπευτεί το δόντι

Αιτία

Ορμονικές / συστηματικές αιτίες

Θεραπεία

– Καλή στοματική υγιεινή

– Συμβουλές διατροφής / υγιεινής για την κατάσταση (π.χ. διαβήτης, κύηση)

Σχόλια

Συχνά η φλεγμονή είναι πιο έντονη, αλλά δεν είναι συνήθως επείγουσα

ΠΡΟΛΗΨΗ  & ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ

1. Καθημερινή στοματική φροντίδα

• Βούρτσισμα 2 φορές/ημέρα με μαλακή οδοντόβουρτσα και φθοριούχα οδοντόκρεμα.
• Οδοντικό νήμα ή μεσοδόντια βουρτσάκια καθημερινά για αφαίρεση πλάκας ανάμεσα στα δόντια.
• Στοματικό διάλυμα ή αλατόνερο για ήπια αντισηψία.

2. Διατροφή και συνήθειες

• Περιορισμός ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφών που προκαλούν πλάκα και τερηδόνα.
• Αποφυγή καπνίσματος και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, που επιδεινώνουν τη φλεγμονή.

3. Τακτικοί οδοντιατρικοί έλεγχοι

• Έλεγχος και καθαρισμός κάθε 6 μήνες για πρόληψη ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας.
• Σε άτομα με ιστορικό περιοδοντίτιδας ή υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν περιοδοντίτιδα: έλεγχος ανά 3-4 μήνες.

4. Παρακολούθηση στο σπίτι

• Συνήθως θα παρατηρήσετε: ερυθρότητα, πρήξιμο, αιμορραγία, πονόδοντο ή κινητικότητα δοντιών.
• Κρατάτε ημερολόγιο ή φωτογραφίες αν εμφανιστούν αλλαγές, για να τα δείξετε στον οδοντίατρο.

5. Πρόληψη ειδικών περιπτώσεων

• Σε ορμονικές ή συστηματικές καταστάσεις (κύηση, διαβήτης, εμμηνόπαυση): πιο συχνός έλεγχος και σχολαστική υγιεινή.
• Χρήση προστατευτικού νάρθηκα αν υπάρχει βρουξισμός (τρίξιμο δοντιών) και σφίξιμο των γνάθων.